Ο ΜΕΓΑΛΥΤΕΡΟΣ ΒΑΣΙΛΙΚΟΣ ΤΑΦΟΣ ΕΚΤΟΣ ΑΣΙΑΣ ΚΑΙ Β.ΑΦΡΙΚΗΣ. Τι μπορεί να εξυπηρετούν και τι λόγο ύπαρξης μπορούν να έχουν δυο αγάλματα με τη μορφή
σφίγγας στην είσοδο ενός – όπως όλα δείχνουν – βασιλικού τάφου στην μακεδονική γη της
Αμφίπολης, του μεγαλύτερου τάφου του δυτικού κόσμου, αντάξιου ενός βασιλέα βασιλέων;...
Αυτό είναι το σημαντικότερο ερώτημα στο οποίο θα πρέπει να δώσει απάντηση η
αρχαιολογική σκαπάνη στον τύμβο Καστά στην Μεσολακκιά, όπου είναι στραμμένα τα μάτια
όλων, από τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά μέχρι και τους κατοίκους της περιοχής, οι
οποίοι δεν συζητάνε τίποτα άλλο πέρα από τις τελευταίες αρχαιολογικές ανακαλύψεις και
βέβαια τις εικασίες που τροφοδοτούν τα νέα ευρήματα.
Να είναι η παρουσία των σφιγγών ένα ακόμη λιθαράκι στην υπόθεση ότι εκεί μπορεί να είναι
θαμμένος ο Βασιλιάς Αλέξανδρος ο Μακεδών;
Οι ανασκαφή συνεχίζεται αδιάκοπα στον λόφο Καστά, για να διακοπεί μόνο με την δύση του
Ήλιου και να αρχίσει λίγες ώρες αργότερα με τις πρώτες ακτίνες του.
Μετά την αποκάλυψη των δύο αγαλμάτων με τη μορφή Σφίγγας και πριν ανοίξει η
μεγαλοπρεπής πύλη του βασιλικού τάφου που θα δώσει απαντήσεις στα ερωτήματα που διατυπώνονται, εξετάζεται ενδελεχώς το υλικό από την εκκαθάριση του διαδρόμου προς
την πύλη του τάφου, καθώς είναι πιθανό να υπάρχουν ενδιαφέροντα ευρήματα, από
χρόνους μετά την ταφή και τα οποία θα μας προετοιμάσουν για το τι θα αντικρίσουνε οι
αρχαιολόγοι μόλις ανοίξει ο τάφος.
Ωστόσο, εκείνο που έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον είναι το τι σκέφτηκε η επικεφαλής
αρχαιολόγος της ανασκαφής κ. Κατερίνα Περιστέρη όταν αντίκρισε τα δύο αγάλματα με την
μορφή σφίγγας να φυλάνε την είσοδο του τάφου και με το λιοντάρι της Αμφίπολης
ακριβώς στο κέντρο της περιμέτρου περίπου 500 μέτρων με ύψος 5.20 μέτρα. Ενας τάφος
σίγουρα βασιλικός. Αλλά είναι όντως η τελευταία κατοικία του Μ.Αλέξανδρου;
Να σκέφτηκε τις εικόνες από τις σφίγγα που φυλάει τους τάφους των φαραώ στην Γκίζα; Να
σκέφτηκε το πώς υποδέχθηκαν τον Μέγα Αλέξανδρο οι ιερείς του Άμμωνα όταν ταξίδεψε
μέχρι το μαντείο του;
Να θυμήθηκε τα ευρήματα από τις ανασκαφές στο βασιλικό νεκροταφείο της Αλεξάνδρειας,
της εποχής των Πτολεμαίων, με το πλήθος των σφιγγών που φυλάνε τους βασιλικούς τάφους;
Ο χαρακτηρισμός του Μεγάλου Αλεξάνδρου, ως γιος του Άμμωνα, με την οποία τον
υποδέχθηκε ο ιερέας στο ιερό του Άμμωνος Διός, ήταν αποκάλυψη του ίδιου του θεού,
πίστευε ο Μακεδόνας Βασιλιάς. Εξάλλου ο ίδιος δήλωνε συχνά πως είχε μέσα του κάποια
θεϊκή δύναμη…
Στην Αιγυπτιακή μύηση η Σφίγγα εκφράζεται με γένος αρσενικό και παρουσιάζεται σαν το
σύμβολο της συμπαντικής εξέλιξης, που ξεκινούσε από το ζωώδες επίπεδο και διαμέσου του ανθρώπου ανυψωνόταν στο θεϊκό επίπεδο. Αυτό πρέπει να το γνώριζε ο Αλέξανδρος και γι’
αυτό δεν ήταν καθόλου τυχαίες οι κινήσεις που έκανε.
Πόσο τυχαία μπορεί να είναι λοιπόν η παρουσία των δύο σφιγγών ως φύλακες στην είσοδο
του μακεδονικού τάφου στην Αμφίπολη;
Θα περιμένουμε μέχρι να ανοίξει η πύλη, το άνοιγμα της οποίας θα δώσει τις απαντήσεις.
Μέχρι τότε η ανασκαφή θα συνεχίζεται κάτω από ισχυρά αστυνομικά μέτρα προστασίας και
μια απόλυτη σιωπή από την πλευρά των αρχαιολόγων…
Πάντως σε κάθε περίπτωση φαίνεται ότι βρισκόμαστε σε μια πολύ μεγάλη αρχαιολογική και
ιστορική ανακάλυψη, η οποία θα είναι πολύ μεγαλύτερη αν ο τάφος κρύβει τη σύζυγο του
Μ. Αλεξάνδρου, Ρωξάνη και το γιό του Αλέξανδρο Δ’ και φυσικά μια ανακάλυψη της οποίας
το μέγεθος δεν μπορούμε να συλλάβουμε τώρα, αν σε αυτό το τάφο βρεθεί ο ίδιος ο
Μέγας Αλέξανδρος.
Μοναδικός σε διαστάσεις και σε επιμέλεια, χωρίς αντίστοιχό του στη Μακεδονία και στα
Βαλκάνια, ο τύμβος της Αμφίπολης φθάνει τα 23 μέτρα ύψος με 158,40 διάμετρο και
περίβολο ύψους 3 μέτρων αποτελούμενο από μαρμάρινες βάσεις, ορθοστάτες, ανωδομή
και επιστέψεις.
Ολόκληρη κατασκευή δηλαδή, από λευκό καλοδουλεμένο μάρμαρο Θάσου, η οποία
συγκρατείται στη θέση της από αντίθημα, δηλαδή αφανή τοίχο από πωρόλιθο έτσι που το
συνολικό πάχος της κατασκευής να ανέρχεται σε 130 εκατοστά.
Αυτός ο περίβολος εξάλλου για τον οποίο θα πρέπει να απαιτήθηκαν περί τα 2.500 κυβικά
μαρμάρου είναι ένας τέλειος κύκλος κατασκευασμένος με απίστευτη γεωμετρική ακρίβεια,
όπως επισημαίνει με θαυμασμό ο αρχιτέκτονας της ανασκαφής κ. Μιχάλης Λεφαντζής.
«Αυτό το έργο υλοποιήθηκε από αρχιτέκτονα που είχε υψηλή γνώση της γεωμετρίας. Αρκεί
να αναφέρω ότι χρησιμοποιεί το π: 3,14 αντί του 3,17 των Αιγυπτίων, που ήταν ως τότε
σε χρήση» αναφέρει συγκεκριμένα.
Κατασκευασμένος στα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. (325-300 π.Χ.) συμπίπτει εξάλλου ιστορικά
«με μια εποχή κατά την οποία συμβαίνουν πολλά και δραματικά γεγονότα στη Μακεδονία
και στην αμφίπολη ειδικά, με τις διαμάχες των επιγόνων του Αλέξανδρου και τον θάνατο
της Ρωξάνης και του μικρού Αλέξανδρου Δ΄ κατόπιν διαταγής του Κάσσανδρου, ενώ
παράλληλα στρατηγοί και ναύαρχοι του Μεγάλου Αλεξάνδρου σχετίζονται με την περιοχή»,
όπως λέει η κυρία Περιστέρη.
Με έκταση 20 στρεμμάτων ο τύμβος φέρει στην κορυφή του μία τετράπλευρη κτιστή
κατασκευή (9,95 Χ 9,95 Χ 5,30 μέτρα), η οποία αρχικώς είχε θεωρηθεί από τον πρώτο
ανασκαφέα Δ. Λαζαρίδη ταφικό σήμα. «Στην πραγματικότητα πρόκειται για το θεμέλιο του
βάθρου επάνω στο οποίο βρισκόταν ο Λέων της Αμφίπολης» λέει ο κ. Λεφαντζής.
Η έρευνα του ιδίου σε συνεργασία με την Εφορία Αρχαιοτήτων είχε ως αποτέλεσμα τον
εντοπισμό 400 και πλέον μαρμάρινων αρχιτεκτονικών μελών γύρω από το άγαλμα που
ανήκουν στον περίβολο του τύμβου (ορισμένα ενσωματωμένα στο βάθρο του λιονταριού).
«Ολα τα μέλη του περιβόλου είναι της ίδιας τεχνοτροπίας με το λιοντάρι» επισημαίνει. «Για
μένα μάλιστα η τυπολογία αυτού του περιβόλου δεν υπάρχει αλλού στη Μακεδονία.
Αρχιτεκτονικά πρόκειται για ένα υβρίδιο».
Οσον αφορά τον Λέοντα, «Με ύψος 5,30 μέτρα και συνολικό με το βάθρο του 15,84 μέτρα,
έχει μακεδονικό εμβάτη με ημικίονες και ασπίδες στο βάθρο του» προσθέτει. «Επιπλέον
είχε δημιουργηθεί με οπτική διόρθρωση, έτσι ώστε να είναι ορθά ορατός από απόσταστη
100 μέτρων και ύψος 30».
Σε απόσταση περί το ένα χιλιόμετρο από τη σημερινή αμφίπολη βρίσκεται η θέση Καστά
όπου ανασκάπτεται ο τύμβος.
Η γεωμορφολογία της περιοχής έχει αλλάξει ωστόσο ριζικά από την αρχαιότητα λόγω της διαφοροποίησης της κοίτης του Στρυμόνα και της αποξήρανσης της λίμνης Κερκινίτιδας.
«Οι
αρχαίες πηγές μιλούν όμως για τα ωραία αγκυροβόλια αυτής της λίμνης, η οποία
συνδεόταν
με το ποτάμι» λέει η κυρία Περιστέρη.
Ενα ποτάμι πλωτό, που παρείχε τη δυνατότητα στα πλοία να φθάνουν ως την Αμφίπολη.
Οσο για τον τύμβο με τον Λέοντα, βρισκόταν ακριβώς μπροστά στη λίμνη. Προφανώς είχε
τον λόγο του.